Terugblik op masterclass Bodem: ''Vitale bodem beter voor plant, dier én mens''

De eerste masterclass georganiseerd vanuit Biodivers Perspectief vond op 3 februari plaats met als onderwerp 'vitale bodem'. Getracht werd om alle sectoren hierin te betrekken, want zoals Theo Mulder van Mulder Agro het verwoordde: voor iedereen zijn de bodem en het bodemleven van het grootste belang. Daarbij benadrukte hij de relatie tussen bodemgezondheid en de gezondheid van plant, dier en mens. René Jochems als bodemecoloog en John Huiberts als ervaringsdeskundige gingen dieper in op de rol van bodemleven en hoe een vitale bodem wordt bereikt.

Het draait allemaal om voeding
Mulder is lid van Symphony of Soils en maakte al in 1994 een omslag in denken. Niet alleen baarde de achteruitgang van de bodem de meststoffenleverancier zorgen, maar ook de kwaliteit van de producten dat ervan afkomen. Met een tabel toonde hij aan dat door de jaren heen de voedingswaarde hiervan sterk afneemt. Dientengevolge stijgen de zorgkosten, zo schetste Mulder. Zijn credo is: Laat voedsel je medicijn zijn. De boer is de arts van de toekomst.
Het herstellen van de bodem heet in agrarische termen: regeneratieve landbouw. ‘’Hier is nu veel belangstelling voor. De transitie is weliswaar geld gedreven, door oplopende kunstmestprijzen en het besef dat dit eindig is, maar er gebeurt tenminste wel wat’’, aldus Mulder die probeert de maatschappij en de politiek mee te krijgen onder meer met acties als ‘De kruiwagenmars.’

Kennis van bodemchemie op de kaart zetten
René Jochems van GroeiBalans heeft tegenwoordig zijn agenda vol staan met workshops over bodemleven. Wat hij vooral wil aantonen is dat bodemleven ervoor zorgt dat in de grond aanwezige voedingstoffen in de juiste vorm kunnen worden opgenomen. Hier komt kennis van biochemie bij kijken en daarop gaf hij dan ook een korte toelichting.
Bij een toename van bodemleven is de samenstelling ervan ook beter in evenwicht en dit draagt bij aan de ziektewerendheid. Dit verduidelijkte Jochems met voorbeelden en door in te gaan op de verscheidenheid die steeds beter met een scan is aan te tonen. Verschillende organismen bestrijden elkaar, schimmels parasiteren plagen, maar ook scheiden bacteriën net genoeg antibiotica af om schadelijke bacteriën in toom te houden. Om wat voorbeelden te noemen.
‘’Het bodemleven moet natuurlijk ook gevoed worden’’, hield hij de aanwezigen voor. ‘’Dit gebeurt enerzijds door toevoeging van organische meststoffen (van beendermeel tot Bokashi) en door de plant zelf die via de haarwortels onder meer suikers, vetten en aminozuren uitstoten. Een goede leefomgeving (denk aan open structuur) en weinig verstoring doen de rest.’’ Net als Mulder zoomde hij in op de rol van koolstof, dat als een cement in bijna elke verbinding zit.

Tekst gaat verder onder de foto.

Geluid uit de praktijk - na tien jaar het beste bedrijfsresultaat ooit
Jochems gaf als tip naar de praktijk om bij het stimuleren van bodemleven een goed plan te maken. Omdat het drie tot vijf jaar duurt, moet de ondernemer ook nadenken over het verdienmodel. ‘’Wordt er rigoureus ingegrepen dan kan dat in het begin opbrengst kosten, maar ik ben er zeker van dat dit in de toekomst wordt terugverdiend’’, was zijn antwoord op vragen uit de zaal. Ook Mulder ziet het als uiteindelijk de enige duurzame weg.

John Huiberts van Huiberts Bloembollen vertelde hoe hij in één keer de omslag maakte van gangbaar naar biologisch. De aanleiding was een probleem met aaltjes. Hij gokte dat het beste resultaat te bereiken was door chemie helemaal weg te laten. Het traject naar een gezonde bodem duurde zeven jaar. Nu na tien jaar tekende hij voor het beste bedrijfsresultaat ooit. Daarnaast wordt hij blij van de toegenomen hoeveelheid vogels en reacties uit de omgeving. 

Huiberts bemest gevarieerd en regelmatig, maakt eigen compost in een overdekt hal, past een gemengde groenbemest er toe en zaait vlinderbloemigen voor extra stikstofbinding. Ook bovengronds streeft hij naar biodiversiteit. Zo past hij zijn sortiment aan op het aantrekken van bijen en insecten. Hij vertrouwt op akkerranden en zweefvliegen als opruimers van bladluis. Ook werkt Huiberts met extracten (onder meer brandnetel) om de plant harder te maken en minder aantrekkelijk voor plagen.

Interactieve afsluiting – de huidige en toekomstige generatie laat zich niet uit het veld slaan
Siem Vlaanderen van stichting Wij.land was voorzitter van de dag en leidde ook de discussie na afloop. Studenten bleken behoefte te hebben aan een positief toekomstperspectief, vooral voor de veehouderij. Ondernemers vroegen vooral door op bodembiologie en -chemie, vakken die in het onderwijs nog verder kunnen worden uitgediept.  De slotsom was dat er gelukkig nog jonge boeren zijn die hun passie volgen en de uitdagingen aangaan. Regelgeving is niet altijd logisch en werkt niet altijd mee, maar daar moeten we ons niet door uit het veld laten slaan.