Practoraat duurzame voedselrevolutie

Het voedselsysteem rammelt aan alle kanten; politieke tegenstellingen, oorlogen en pandemieën hebben een enorme invloed op hoe en wat we consumeren en produceren. Dit is van alle tijden, maar de noodzaak voor het vinden van oplossingen is wel groter dan ooit. Daarnaast neemt de kloof tussen arm en rijk steeds meer toe, de percentages overgewicht en ernstig overgewicht nemen steeds verder toe en het maken van gezonde keuzes wordt de consument steeds moeilijker gemaakt. Het oplossen van taaie voedselvraagstukken aan de ene kant en het opleiden van bewuste foodprofessional van de toekomst aan de andere kant zijn aanleiding geweest voor het opstarten van het practoraat Duurzame Voedselrevolutie bij Vonk.

Betrokken studenten vanuit twee voedingsopleidingen

Vonk kent twee voedinggerelateerde mbo-opleidingen: Voedingsexpert (niv 3 en 4) en Voeding & leefstijl (niv 4). Beide opleidingen hebben een gezamenlijke identiteit (voeding) en afzonderlijke kwaliteiten en aandachtsgebieden (gezondheid, leefstijl, kwaliteit, technologie en productontwikkeling). Studenten van beide opleidingen zullen in het practoraat werkzaam zijn en het practoraat zal tevens als brugfunctie fungeren tussen deze aandachtgebieden.

Transitie in de voedselketen

Binnen het practoraat Duurzame Voedselrevolutie werken we aan het versnellen van de voedseltransitie in de hele keten. Een transitie van de voedselketen is nodig om voedsel op een dusdanige wijze te produceren en te consumeren dat het de huidige en toekomstige generaties kan voeden zonder ingrijpende impact op het klimaat en de natuur. Die transitie is een proces van fundamentele verandering in de cultuur, gedragingen en routines binnen een samenleving. Wij beschouwen vooral de burger (als consument) als doorslaggevende factor bij het laten slagen van een transitie in de voedselketen.

‘Porren’ in het voedselsysteem

Vanuit het practoraat gaan we niet dé oplossing vinden voor een wereldwijd probleem. Wel gaan we ons steentje bijdragen. Met kleine interventies en het uitdragen van onze kennis zullen wij een bijdrage leveren aan een gezonder, lekkerder, duurzamer en inclusiever voedselsysteem. Zie het als speldenprikjes of ‘porren’ in het voedselsysteem. Op dezelfde wijze willen we de foodprofessionals van de toekomst opleiden. Zo wordt het ‘porren’ een sneeuwbaleffect. Middels deze manier zal ook het werkveld mee moeten gaan bewegen. Eigenlijk starten we een beweging die opereert met onderwijs als basis. (Educational Guerilla)*

*) Nieuwe term, geclaimd door Practoraat Vonk. Educational Guerilla is de werkwijze waarbij wij waarderend onderzoek, vanuit een consumentenperspectief, als methodiek inzetten. 

Onderzoek en praktijk

Binnen het practoraat richten we ons op viif thema’s:  Consument, Smaak, Duurzaamheid, Gezondheid en Identiteit.

Beschrijving van doelen per thema:

• Consument: De werkzaamheden en kennisdeling vanuit het practoraat worden ingezet en uitgevoerd vanuit het perspectief van de consument. Oplossingen en innovaties worden gevonden en vormgegeven vanuit de keuzes van de consument. De consument staat bij ons niet achteraan in de keten, maar juist vooraan. Als de consument bewustere keuzes gaat/kan maken, zullen producenten dit moeten gaan opvolgen. Daarnaast is de productinformatie momenteel ontoereikend voor een groot publiek, waardoor het maken van gezonde keuzes moeilijk is.
• Smaak: Smaak is als antropologische term op verschillende manieren te interpreteren Vaak wordt gedacht dat smaak cultureel bepaald is, wat overigens niet het geval is. Wel is smaak een onderdeel van onze identiteit. Het bepaalt wie we zijn of willen zijn. Maar identiteit is fluïde en stuurbaar, daarom kan smaak een grote rol spelen in gedragsverandering.
• Duurzaamheid: Dit thema loopt dwars door alle werkzaamheden van het practoraat. We streven naar dagelijkse kost die meer en meer voortkomt vanuit lokale korte ketens en onderdeel is van de transitie naar meer plantaardige en alternatieve eiwitten. Ook willen we als consument weten wat we eten (transparantie).
• Gezondheid: Ook gezondheid loopt dwars door alle werkzaamheden van het practoraat. We leiden studenten op tot bewuste foodprofessionals die hun kennis op het gebied van gezonde voedselpatronen inzetten en delen.
• Identiteit: Dit thema is onlosmakelijk verbonden met consumptiegedrag. Identiteit is een fluïde gegeven, voorkeuren kunnen namelijk individueel of binnen een groep/gemeenschap veranderen. Identiteit is daarom ook beïnvloedbaar. Vanuit het practoraat zal identiteit (creatie) een belangrijk onderzoeksgebied zijn: hoe kan het creëren van een unieke, lokale identiteit (N-H) bijdragen aan bewuste, duurzame, gezonde keuzes?

Focuspunten practoraat

Binnen het practoraat is een onderverdeling te maken in (praktijkgerichte) onderzoeks-focuspunten en onderwijs-focuspunten.

Praktijkgerichte onderzoeks-focuspunten
De (praktijkgerichte) onderzoekfocuspunten zijn de consument, smaak en duurzaamheid. Deze focuspunten staan in directe verbinding met elkaar. De consument zal meer bewuste en gezonde keuzes moeten maken. Dit betekent concreet dat het aanbod meer vanuit een lokale korte keten moet komen, de transitie naar meer plantaardige eiwitten in de dagelijkse kost versneld moet worden en we als consument moeten weten wat we eten (transparantie). Uiteraard krijgen we transities alleen maar voor elkaar als het eten lekker is (smaak). We kunnen van alles verzinnen, maar als gezond, duurzaam voedsel vies smaakt, gaat niemand het eten.

Onderwijs-focuspunten
De onderwijs-focuspunten vanuit het practoraat zijn als eerste gericht op de ondersteuning van het onderwijs bij het opleiden van de foodprofessional van de toekomst. De impact van ons innovatief onderwijs en onderzoek moet goed ‘vermarkt’ gaan worden. Zo maken we het onderwijs en het werkveld aantrekkelijker, innovatiever en hipper. Ten tweede richten we ons op het vergroten van het (waarderend) onderzoekend vermogen bij zowel de student als de docent. Dit doen we door het inzetten van reële voedselvraagstukken vanuit de praktijk in het onderwijs. Zo delen, vergroten en zetten we kennis (hard en soft skills) in bij én met docenten, studenten en het werkveld door het stimuleren van (waarderend actie-) onderzoek in het onderwijs. Het delen, vergroten en inzetten van kennis leveren nieuwe inzichten op voor innovatief future-proof onderwijs, waarbij docenten, studenten en het werkveld interdisciplinair samenwerken bij het oplossen van voedselvraagstukken.

Bekijk het practoraatplan 'Duurzame Voedselrevolutie'

De mensen van het practoraat

Voor Vonk zijn Rian Schelvis en Cock Smit betrokken als docenten. Rian en Cock zijn docenten voeding bij het mbo voeding. Per 1 oktober 2024 is Lenno Munnikes aangesteld als practor van dit practoraat. Lenno is historicus en antropoloog en gespecialiseerd in voedselgeschiedenis en verbonden aan het Centrum Agrarische Geschiedenis van KU in Leuven. Als directeur van Flevo Campus, heeft hij gewerkt aan oplossingen voor stedelijke voedselvraagstukken. Daarnaast heeft hij geadviseerd binnen een aantal regionale voedselstrategieën en de Citydeal m.b.t. gezonde voedselomgeving. Daarvoor heeft Lenno ruim 10 jaar gewerkt in het mbo en hbo op het gebied van voeding en voedsel.

Meer info
Neem voor meer informatie contact op met Lenno Munnikes.
Bekijk dit practoraat op practoraten.nl